ĐBQH Lê Mạnh Hùng, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Dầu khí Việt Nam tại buổi thảo luận

Tại buổi thảo luận, các vị ĐBQH trong Đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau đã đóng góp nhiều vấn đề, nội dung vào Dự án Luật Điện lực (sửa đổi). Trong đó:
Đại biểu Lê Mạnh Hùng cho rằng, việc phát triển năng lượng, đặc biệt là hạ tầng chiến lược về năng lượng để đảm bảo đáp ứng đủ điện và chất lượng điện, góp phần quan trọng trong phát triển nề kinh tế. Tuy nhiên, hiện nay pháp luật về điện, đặc biệt là Luật Điện lực còn nhiều bất cập, khó khăn trong thực hiện, do đó việc sửa đổi Luật lần này là rất cần thiết, đáp ứng các xu hướng lớn về dịch chuyển năng lượng.
Trong thực tiễn, Luật Điện lực hiện nay theo đánh giá của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam thì có những vấn đề vướng mắc rất lớn, có nguy cơ ảnh hưởng đến việc đảm bảo công suất lắp đặt của nước ta phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội; một số vướng mắc cụ thể như:
Vướng mắc liên quan đến việc triển khai các dự án khai thác khí thiên nhiên trong nước để phục vụ cho phát điện, do hiện nay chưa có các quy định: Về chuyển ngang giá và sản lượng khí; quy định lộ trình vận hành các nhà máy điện ràng buộc các nhiên liệu khí; cơ chế để phát triển và triển khai các dự án điện khí theo một chuỗi đồng bộ. Hiện tại, các nhà máy khí cơ bản huy động khoảng 45%-50% công suất, vì vậy hết sức lãng phí do thiếu đồng bộ giữa khai khác và sử dụng.
Vướng mắc trong phát triển hệ thống nhập khẩu khí LNG và vận hành các nhà máy điện sử dụng khí LNG, mà xu hướng của thế giới hiện nay thì khí LNG là nhiên liệu cho sản xuất điện nền và với tư cách là nhiên liệu chuyển tiếp cho đến khi chúng ta đảm bảo được điện sạch hoàn toàn thì trong quy định của chúng ta, kể cả Luật Giá năm 2023, các cấu thành trong nhập khẩu, tồn trữ, tái hóa và phân phối, LNG thuộc danh mục hàng hóa Nhà nước định giá, vẫn còn thiếu cơ chế, chính sách đối với các dự án sản xuất halogen, amoniac để các nhà đầu tư có cơ sở nghiên cứu, triển khai hệ thống cơ sở vật chất, công nghệ, nguồn lực… và có độ trễ rất lớn giữa kế hoạch phát điện và thời hạn lập kế hoạch nhận khí, dẫn đến rũi ro rất lớn về tài chính.
Vướng mắc trong công tác đầu tư các nhà máy điện, trong đó thời gian đầu tư cho đến khi hoàn thành mất từ 6-8 năm, và theo quy định hiện nay thì Chính phủ cũng không bảo lãnh vay vốn và phải qua các bước lựa chọn nhà thầu. Do đó, tổng thời gian thực hiện lên đến 10 năm và khó đảm bảo đồng bộ trong Quy hoach điện VIII…
Vướng mắc trong công tác triển khai các nhà máy điện gió ngoài khơi khi tiềm năng lợi thế cạnh tranh của nước ta được nhận xét là rất lớn. Tuy nhiên, hiện nay chưa có cơ chế để triển khai, do đó cần đưa vào Dự thảo Luật lần này.
Ngoài những đóng góp nêu trên, đại biểu cũng thống nhất đối với các vấn đề đáp ứng, tiếp cận công nghệ mới, đặc biệt là công nghệ điện hạt nhân, lượng tử… tại Dự thảo Luật. Đồng thời, kiến nghị Luật cần phải giải quyết được hàng loạt các cơ chế, vướng mắc như vừa nêu.

 

Ảnh: ĐBQH Nguyễn Duy Thanh, Ủy viên Ủy ban Tài chính,  Ngân sách của Quốc hội, Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh Cà Mau tại buổi thảo luận

Đại biểu Nguyễn Duy Thanh cho rằng, khoản 9 Điều 5 Dự thảo Luật đã quy định về chính sách phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới. Tuy nhiên, để tăng cường tính khả thi của chính sách về phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng mới thì cần thiết kế khoản này tương tự như khoản 8 Điều 5 Dự thảo Luật, theo đó, quy định rõ trách nhiệm của Chính phủ trong việc xây dựng và ban hành các cơ chế khuyến khích đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo, cũng như cơ chế đột phá cho phát triển điện gió ngoài khơi.
Tại các Điều 40, 41, 42 Dự thảo Luật hiện đang tách riêng hai quy trình lựa chọn nhà đầu tư cho hoạt động khảo sát dự án điện gió ngoài khơi và hoạt động xây dựng dự án điện gió ngoài khơi. Sau khi khảo sát, dữ liệu sẽ do Nhà nước sở hữu, bên thực hiện khảo sát được quyền đề xuất dự án, nhưng vẫn phải tham gia đấu thầu cạnh tranh để được lựa chọn là nhà đầu tư dự án. Như vậy, cần có cơ chế hợp lý để đảm bảo quyền lợi của bên khảo sát nếu không được lựa chọn làm nhà đầu tư dự án. Bên khảo sát tự bỏ chi phí để khảo sát khu vực biển nhưng không nhận được lợi ích về mặt kinh tế do không có quyền sở hữu dữ liệu khảo sát (Nhà nước sở hữu, nhà đầu tư không được bán hoặc cung cấp cho bên thứ ba) và cũng không được đảm bảo quyền phát triển dự án sau này (bắt buộc tham gia đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư). Ngoài ra cần làm rõ, nếu bên khảo sát không được lựa chọn làm đơn vị phát triển dự án, thì đơn vị phát triển dự án có được sử dụng dữ liệu khảo sát của bên khảo sát không? Đại biểu, đề nghị bổ sung thêm một điểm “Chính phủ quy định về quyền, trách nhiệm của các bên liên quan trong việc chia sẻ, khai thác, sử dụng và bảo mật dữ liệu khảo sát phục vụ nghiên cứu đầu tư dự án, khảo sát lập dự án và khảo sát phục vụ thiết kế dự án điện gió ngoài khơi” vào khoản 4 Điều 40 Dự thảo Luật.
Về ưu đãi khi đấu thầu tại khoản 4 Điều 27 thì các loại hình năng lượng được ưu đãi mới chỉ bao gồm “điện khí, điện gió trên bờ và năng lượng mới” và chưa bao gồm điện gió ngoài khơi. Do đó, Chính phủ cần cho biết vì sao không áp dụng các cơ chế đảm bảo tiến độ thực hiện theo quy hoạch đối với các loại hình năng lượng tái tạo khác là điện mặt trời, điện gió ngoài khơi. Đồng thời, để thể chế hóa quan điểm chỉ đạo tại Nghị quyết số 55-NQ/TW năm 2020 “Xây dựng các chính sách hỗ trợ và cơ chế đột phá cho phát triển điện gió ngoài khơi”, đề nghị bổ sung loại hình điện gió ngoài khơi vào quy định tại khoản 4 Điều 27 dự thảo Luật.
Ngoài ra, đại biểu cũng kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục xem xét bổ sung cho tỉnh Cà Mau dự án Nhà máy điện khí LNG Cà Mau 3 công suất 1.500MW từ danh mục nguồn điện dự phòng sang chính thức trong lần điều chỉnh, bổ sung Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII tiếp theo làm cơ sở để triển khai thực hiện; sớm có ý kiến chỉ đạo Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương có liên quan tham mưu Thủ tướng Chính phủ giải quyết các khó khăn về pháp lý để phê duyệt Đề án “Xuất khẩu điện tỉnh Cà Mau”, làm cơ sở để tỉnh mời gọi nhà đầu tư nghiên cứu triển khai thực hiện.


                                                                                               Thúy Hằng