Ảnh: Ban Pháp chế giám sát tại Sở Tư pháp

   Qua giám sát của Ban Pháp chế HĐND tỉnh trong năm 2020 cho thấy, việc tổ chức thực hiện có kết quả Luật HGCS và các văn bản hướng dẫn thi hành đã có tác động tích cực đến đời sống xã hội, ý thức của người dân cũng được nâng lên, các vụ tranh chấp được giải quyết kịp thời từ cơ sở. Thông qua hoạt động hòa giải, đã góp phần duy trì, củng cố đoàn kết trong nội bộ nhân dân, giữ gìn trật tự an toàn xã hội; phát huy đạo lý, truyền thống tốt đẹp của dân tộc, nâng cao ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật trong cộng đồng dân cư; góp phần hạn chế phát sinh tranh chấp, khiếu kiện trong nhân dân.
   Bên cạnh những kết quả đạt được thì hiệu quả công tác HGCS từng lúc, từng nơi chưa đạt yêu cầu. Theo báo cáo của các đơn vị qua công tác giám sát của Ban Pháp chế HĐND tỉnh, thì tỷ lệ hòa giải thành toàn tỉnh đạt khoảng 80%; tại các địa phương được đoàn đến giám sát đều có tỷ lệ hòa giải thành đạt trung bình khoảng 70%, có nơi đạt trên 80%. Tuy nhiên, tỷ lệ đó phản ánh chưa đúng chất lượng và hiệu quả của công tác HGCS; có những vụ việc hòa giải thành, nhưng sau đó các đối tượng không thực hiện như cam kết, lại tiếp tục khiếu nại làm cho vụ việc kéo dài, phức tạp thêm, gây mất an ninh trật tự… Chất lượng HGCS từng lúc, từng nơi chưa cao, thậm chí có nơi thực hiện mang tính hình thức để chuyển lên cấp trên; thực tế có một số ít Tổ Hòa giải trong năm không có tiếp nhận, giải quyết vụ việc nào (do không có yêu cầu của các bên và không có đề xuất, yêu cầu của các tổ chức, đoàn thể ở ấp, khóm); một số nơi chưa phát hiện kịp thời những mâu thuẫn, tranh chấp trong nhân dân, hoặc khi có xảy ra những tranh chấp, mâu thuẫn, các HGV thiếu chủ động phát hiện, đề nghị, vận động đưa ra hòa giải, mà chỉ khi nào có yêu cầu mới thực hiện... Một số xã địa bàn rộng, đi lại khó khăn, trong khi kinh phí hỗ trợ cho công tác HGCS còn thấp, làm ảnh hưởng đến hoạt động, nên còn một số vụ, việc chưa hòa giải kịp thời để hàn gắn tình làng, nghĩa xóm.
   Tổ chức hòa giải ở cơ sở một số nơi chưa được quan tâm đúng mức. Một bộ phận hoà giải viên kỹ năng hòa giải còn hạn chế ; một số Tổ hòa giải chưa được kịp thời củng cố, kiện toàn đầy đủ, chưa bảo đảm cơ cấu HGV là nữ, người dân tộc thiểu số theo quy định; phần lớn HGV cơ sở còn thiếu về kỹ năng; trình độ, kiến thức, hiểu biết pháp luật có mặt còn hạn chế, khi gặp những vụ việc phức tạp thường lúng túng. Bên cạnh đó, kinh phí dành cho công tác HGCS chưa được các địa phương quan tâm đúng mức, thời gian qua chưa có địa phương nào huy động được các nguồn lực ngoài ngân sách để hỗ trợ thêm. Từ năm 2016 đến thời điểm giám sát, tổng số chi hỗ trợ hoạt động Tổ hòa giải bình quân toàn tỉnh chưa đến 40% (cụ thể như: toàn tỉnh có 949 Tổ hòa giải, chi hỗ trợ cho mỗi Tổ hòa giải 100.000 đồng/tháng, thì một năm phải chi trên 1.138 triệu đồng, nhưng thực tế mỗi năm chi khoảng trên 400 triệu, riêng năm 2019 chi 25 triệu, 6 tháng đầu năm 2020 chi 19,9 triệu đồng). Theo quy định việc thù lao được thực hiện chi cho HGV phụ trách từng vụ việc, nhưng UBND các xã, phường, thị trấn áp dụng chi cho Tổ hòa giải (tập thể), do thực tế tất cả thành viên của tổ đều tham gia vụ việc do Tổ đưa ra hòa giải chứ không phân công một HGV thực hiện theo quy định.
   Với mục đích và ý nghĩa của công tác HGCS như đã nêu ở trên, nhằm phát huy vai trò của công tác HGCS, đưa các hoạt động HGCS ngày càng nâng cao về chất lượng và mang lại những hiệu quả thiết thực trong cộng đồng dân cư. Việc làm rất cần thiết hiện nay là cần đánh giá đúng hiệu quả, chất lượng công tác HGCS, cần chỉ đạo chặt chẽ việc thống kê, tổng hợp và đánh giá đúng thực chất tỷ lệ hòa giải thành của các Tổ hòa giải ở cơ sở trên địa bàn để có giải pháp nâng cao chất lượng; tiếp tục chú trọng đến công tác kiện toàn, nâng cao năng lực, chất lượng hoạt động của các Tổ hòa giải; kịp thời hướng dẫn kỹ năng, nghiệp vụ và trình tự, thủ tục và đảm bảo kinh phí thực hiện công tác này… Bên cạnh đó, tiếp tục triển khai, quán triệt sâu rộng Luật Hòa giải ở cơ sở và các văn bản pháp luật có liên quan đến tận các thành viên Tổ hòa giải cơ sở và người dân để tìm hiểu sâu và thực hiện tốt.
 

PN