Từ khi triển khai thực hiện Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015 đến nay, các địa phương trong tỉnh Cà Mau đã tập trung giám sát nhiều vấn đề quan trọng, bức xúc, được cử tri và người dân quan tâm. Từ đầu nhiệm kỳ HĐND (2016-2021), sau khi được triển khai quán triệt và tập huấn chuyên sâu Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015, HĐND tỉnh Cà Mau và HĐND cấp huyện, cấp xã trong tỉnh đã kịp thời ban hành Chương trình giám sát của mình năm 2016 và tổ chức thực hiện. Trong đó, năm 2016 Thường trực và các ban của HĐND tỉnh đã thực hiện 17 chuyên đề giám sát trên các lĩnh vực, điển hình như: giám sát công tác phòng, chống cháy nổ và bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm; công tác cải cách hành chính; việc triển khai thực hiện luật Du lịch trên địa bàn tỉnh; tình hình hoạt động và chất lượng xét xử của Toà án; công tác chuẩn bị bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND các cấp, nhiệm kỳ 2016 – 2021; giám sát, khảo sát tình hình thực hiện chế độ, chính sách đối với giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục… Ở cấp huyện, Thường trực và các ban của HĐND đều có chương trình giám sát cụ thể, đi sâu vào các vấn đề cụ thể trong triển khai thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng và thực thi pháp luật, được người dân quan tâm. Số lượng chuyên đề giám sát tăng lên nhiều hơn so với cùng ký; chất lượng các cuộc giám sát tốt hơn từ khâu dự kiến chủ đề, quyết định thành lập Đoàn giám sát; xây dựng kế hoạch, đề cương gợi ý đế việc tổ chức thực hiện. Phần lớn các cuộc giám sát đều có mặt đông đủ các thành phần tham gia; tập trung cho cơ sở là chính; ý kiến phát biểu trao đổi, phát hiện vấn đề nhiều hơn, phong phú và sâu sắc hơn trong quá trình giám sát, khảo sát.

Hoạt động giám sát của đại biểu HĐND và các cơ quan của HĐND được quy định cụ thể trong Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015 và đã được các cơ quan của HĐND và đại biểu HĐND thực hiện thông qua nhiều hình thức hoạt động như: tổ chức giám sát chuyên đề; chất vấn tại kỳ họp và giữa hai kỳ họp; giám sát quyết định của UBND cùng cấp và nghị quyết của HĐND cấp dưới trực tiếp; giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân; giám sát việc thi hành pháp luật ở địa phương… Trong hoạt động giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân thời gian qua Thường trực, các Ban của HĐND, nhất là Ban Pháp chế HĐND tỉnh đã tập trung giám sát nhiều vụ việc theo phản ánh của báo chí, theo đơn yêu cầu, khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân. Nổi bật là Ban Kinh tế - ngân sách và Ban Pháp chế HĐND tỉnh phối hợp tổ chức giám sát, khảo sát việc giải quyết khiếu nại của bà Nguyễn Tuyết Phương liên quan đến việc thực hiện Hợp đồng giao khoán đất lâm nghiệp với Công ty TNHH MTV U Minh hạ. Đầu năm 2017 hai Ban tiếp tục giám sát vụ các hộ dân Ấp 19, 20, 21, xã Khánh Thuận, huyện U Minh khiếu nại Lâm Ngư trường Sông Trẹm (nay là Công ty TNHH MTV lâm nghiệp U Minh Hạ) thu hồi phần hậu đất 500m đang hợp đồng giao khoán.

Riêng Ban Pháp chế HĐND tỉnh trong trách nhiệm của mình đã tổ chức giám sát nhiều vụ việc bức xúc, phức tạp như: năm 2016 Giám sát việc thực hiện thanh toán chi trả bảo hiểm y tế tại Phòng khám Đa khoa Phương Nam (Phường 4, TP.Cà Mau); giám sát việc khiếu nại của ông Tạ Quang Hiền liên quan đến công tác thu hồi đất, giải phóng mặt bằng do UBND Thành phố Cà Mau thực hiện; giám sát việc thực hiện quy định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn tỉnh; Giám sát vụ việc khiếu nại của công dân đối với Quyết định xử phạt vi phạm hành chính của UBND xã Tân Thành, thành phố Cà Mau; giám sát việc thu hồi và hủy bỏ quyết định số 171/QĐ-UBND ngày 08/3/2016 của Chủ tịch UBND huyện Phú Tân liên quan đến vụ tranh chấp đất giữa bà Lữ Tố Trinh và ông Nguyễn Văn Út ở ấp Cái Đôi, xã Phú Tân, huyện Phú Tân. Bên cạnh đó, từ kết quả giám sát công tác xét xử của Tòa án hai cấp tỉnh Cà Mau, Ban Pháp chế đã giám sát và kiến nghị Chánh án TAND và Viện trưởng VKSND tối cao xem xét, kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm đối với một số bản án, như: Kiến nghị hủy Bản án dân sự sơ thẩm số 30/2013/DSST ngày 06/3/2013 của TAND TP. Cà Mau và Bản án dân sự phúc thẩm số 101/2013/DSPT ngày 11/6/2013 của TAND tỉnh Cà Mau về việc tranh chấp hợp đồng vay tài sản giữa nguyên đơn là ông Lâm Văn Chiến, bà Phạm Thị Xém với bị đơn là ông Lê Tứ Hải và bà Trương Thị Khiếm; Kiến nghị hủy cả hai Bản án Dân sự sơ thẩm số 108/2015/DS-ST, ngày 11/9/2015 của TAND TP. Cà Mau và bản án Dân sự phúc thẩm số 28/2016/DS-PT, ngày 28/01/2016 của TAND tỉnh Cà Mau trong vụ tranh chấp quyền sử dụng đất giữa nguyên đơn là ông Lê Mười Hai với bị đơn là ông Phạm Văn Một và ông Phạm Văn Sol… Đầu năm 2017 Ban Pháp chế HĐND tỉnh tiếp tục giám sát các vụ việc chuyển tiếp từ năm 2016 qua, điển hình như: Giám sát thi hành pháp luật trong việc cưỡng chế, kê biên, thẩm định giá và bán đấu giá tài sản để thi hành án liên quan đến Công ty Cát Vàng (xã Thạnh Phú, huyện Cái Nước); Giám sát thi hành pháp luật liên quan đến việc Quy hoạch và thực hiện Dự án đầu tư xây dựng đường dẫn từ Quốc lộ 1A vào Khu dân cư phía Đông Quốc lộ 1A (Khu A) xã Lý văn Lâm, TP. Cà Mau; Giám sát việc giải quyết đơn khiếu nại của Doanh nghiệp Thành An (Năm Căn)… Đồng thời giám sát các vụ việc mới phát sinh, trong đó có một số vụ tố cáo. Quá trình thực hiện giám sát, Thường trực và các Ban của HĐND tỉnh thường xuyên nhận được sự quan tâm, khích lệ của cử tri và các cơ quan, đơn vị, địa phương. Hầu hết các kiến nghị qua giám sát của Thường trực và các Ban của HĐND tỉnh đã được các cơ quan đơn vị ở Trung ương và địa phương phản hồi, tiếp thu và chỉ đạo triển khai thực hiện.

Thực hiện quy định của Luật, từ đầu nhiệm kỳ mới, Thường trực HĐND tỉnh Cà Mau duy trì đều đặn việc tổ chức các phiên họp hàng tháng. Tại các cuộc họp này, bên cạnh những nội dung phải giải quyết như thông lệ, Thường trực HĐND tỉnh còn thực hiện chức năng giám sát thông qua việc nghe UBND tỉnh, các sở, ngành tỉnh và UBND các huyện, thành phố báo cáo, giải trình các vấn đề cụ thể. Thường là những vấn đề quan trọng về kinh tế - xã hội ở địa phương đang được cử tri quan tâm. Tại phiên họp, các thành viên Thường trực HĐND tỉnh giám sát, đặt câu hỏi chất vấn đối với UBND tỉnh và các đơn vị có liên quan. Sau đó Chủ tịch HĐND tỉnh có văn bản kết luận, làm cơ sở để UBND tỉnh và các đơn vị có liên quan triển khai thực hiện. Một số vấn đề nổi bật đã được Thường trực HĐND tỉnh Cà Mau đưa vào chương trình nghị sự tại các phiên họp cuối năm 2016 và đầu năm 2017, như: tình hình thực hiện chính sách hỗ trợ thiệt hai do thiên tai cho nông dân; tình hình thực hiện một số chế độ, chính sách cho giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục; tình hình nợ đọng BHXH, BHYT và BHTN; tình hình và kết quả hoạt động của Trung tâm văn hóa – thể thao xã trên địa bàn tỉnh; việc chấp hành pháp luật liên quan đến việc Quy hoạch và thực hiện Dự án đầu tư xây dựng đường dẫn từ Quốc lộ 1A vào Khu dân cư phía Đông Quốc lộ 1A (Khu A) xã Lý văn Lâm, thành phố Cà Mau…

Đây là một trong những hoạt động giám sát nổi bật của Thường trực và các Ban HĐND tỉnh Cà Mau. Bởi vì những kết luận và kiến nghị của Thường trực HĐND tỉnh về những nội dung được thảo luận và thống nhất tại phiên họp Thường trực HĐND tỉnh có giá trị pháp lý thực hiện. Nó vừa phản ánh sâu sắc vị thế của HĐND, cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, vừa là cơ sở để các cơ quan quản lý hành chính nhà nước ở địa phương tổ chức thực hiện. Những nội dung này đã được các thành viên Thường trực HĐND tỉnh chuẩn bị từ trước; được tập trung nghiên cứu, xem xét khá thấu đáo và kỹ lưỡng trên cơ sở thảo luận, bàn bạc dân chủ, công khai, thấu tình đạt lý.

Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 và Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015 đã tạo tiền đề và cơ sở pháp lý quan trọng cho hoạt động giám sát của HĐND trong điều kiện mới. Vị trí, vai trò của HĐND tiếp tục được khẳng định thông qua hoạt động giám sát việc chấp hành pháp luật. Không chỉ ở cấp tỉnh, cấp huyện mà cả HĐND cấp xã đã quán triệt sâu sắc, hiểu rõ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của mình, đã và đang triển khai nhiều chuyên đề giám sát. Đây là điều kiện rất tốt cho việc phát huy dân chủ, sâu sát thực tế các chính quyền các cấp khi triển khai thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, chăm lo đời sống của nhân dân. Tin tưởng rằng, HĐND và các cơ quan của HĐND các cấp trong tỉnh sẽ tiếp tục phát huy, làm tốt hơn chức trách của mình trong hoạt động giám sát, góp phần vào sự nghiệp phát triển chung của tỉnh nhà.

Nguyễn Sơn Ca
(Trưởng Ban Pháp chế HĐND tỉnh Cà Mau)