Trong trách nhiệm thực hành quyền công tố trong hoạt động điều tra, VKS hai cấp đã chủ động kiểm sát chặt chẽ 100% các vụ án từ khi khởi tố và đề ra yêu cầu điều tra đối với từng vụ án; phối hợp chặt chẽ giữa VKS với Cơ quan điều tra (CQĐT) trong việc nâng cao trách nhiệm và đẩy nhanh tiến độ điều tra các vụ án, đảm bảo các yêu cầu điều tra được thực hiện đầy đủ, kịp thời; hoạt động điều tra tuân thủ đúng các quy định của pháp luật. Chất lượng điều tra vụ án hình sự được nâng cao hơn, việc khởi tố điều tra đều đảm bảo có căn cứ; không để xảy ra việc khởi tố oan sai và bỏ lọt tội phạm.

Theo báo cáo của VKS tỉnh Cà Mau, năm 2017 toàn ngành đã thụ lý án kết thúc điều tra 721 vụ/ 976 bị can; đã giải quyết 677 vụ/ 901 bị can, đạt tỷ lệ 93,9% về số vụ, 92,3% số bị can so với số thụ lý. Trong đó quyết định truy tố 668 vụ/892 bị can, đạt tỉ lệ 98,7% về số vụ và 99% về số bị can so với số đã giải quyết, đình chỉ 06 vụ/06 bị can. Án trả điều tra bổ sung giữa các cơ quan tiến hành tố tụng là 6,32%, trong đó VKSt trả hồ sơ cho Cơ quan điều tra 11 vụ (giảm 05 vụ), chiếm tỉ lệ 1,52%, Tòa án trả cho Viện kiểm sát là 63 vụ, Viện kiểm sát chấp nhận là 36 vụ (tăng 05 vụ), chiếm tỉ lệ 4,8%.

Ảnh: Ban Pháp chế HĐND tỉnh Cà Mau giám sát công tác thi hành án hình sự tại Nhà tạm giữ Công an huyện Phú Tân.

Qua giám sát, thẩm tra của Ban Pháp chế HĐND tỉnh cho thấy, công tác kiểm sát hoạt động tư pháp và thực hành quyền công tố của VKS hai cấp trong năm tiếp tục được tăng cường. Số tội phạm được phát hiện khởi tố tăng 5,3% số vụ, tăng 5,9% số bị can so với cùng kỳ năm 2016. Tội phạm xâm phạm TTATXH phát hiện và khởi tố 277 vụ/308 bị can (giảm 01 vụ/ 14 bị can); Tội phạm về tham nhũng phát hiện và khởi tố 06 vụ/ 09 bị can (tăng 04 vụ/05 bị can); Tội phạm về ma túy phát hiện và khởi tố 66 vụ/ 70 bị can (tăng 14 vụ/13 bị can) so với cùng kỳ 2016. Công tác điều tra, truy tố được thực hiện kịp thời, đúng quy định; chất lượng điều tra vụ án được nâng lên, việc khởi tố, điều tra đảm bảo có căn cứ, không để xảy ra oan sai và bỏ lọt tội phạm. Chất lượng thực hành quyền công tố, chất lượng tranh tụng của KSV tại phiên tòa và kiểm sát xét xử các vụ án hình sự được nâng lên. Một số vụ án trọng điểm, phức tạp, được dư luận quan tâm đã được khởi tố, điều tra, truy tố và đưa ra xét xử nhanh.

Công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc dân sự, hành chính, kinh doanh thương mại, giải quyết KNTC được tập trung chỉ đạo nâng cao chất lượng nghiên cứu hồ sơ, tham gia đầy đủ và thực hiện tốt vai trò, trách nhiệm của KSV tại các phiên tòa, kịp thời phát hiện sai phạm; phối hợp với Tòa án tổ chức 34 phiên tòa rút kinh nghiệm trong việc xét xử án dân sự, hành chính, kiểm sát 100% thông báo thụ lý, bản án, quyết định của Tòa án theo thủ tục sơ thẩm và phúc thẩm. Cử KSV tham gia 991 phiên tòa, phiên họp giải quyết các vụ việc theo thủ tục sơ thẩm và phúc thẩm. Qua kiểm sát, VKS hai cấp đã kháng nghị 43 bản án theo thủ tục phúc thẩm (số mới 36 kháng nghị). Tòa án đã xét xử 17 vụ, hủy án không xem xét kháng nghị 01 vụ, còn lại xét xử chấp nhận 15/16 kháng nghị phúc thẩm, đạt tỷ lệ 93,75%, cao hơn cùng kỳ 9,5%, vượt chỉ tiêu 8,7%;  ban hành 28 bản kiến nghị yêu cầu Tòa án khắc phục các vi phạm trong việc gửi thông báo thụ lý, bản án, quyết định đến VKS không đúng thời hạn và vi phạm thời hạn xét xử các vụ án.

Công tác kiểm sát việc chấp hành pháp luật trong tạm giữ, tạm giam và thi hành án phạt tù được duy trì tốt. Công tác tiếp công dân và giải quyết KNTC được quan tâm. Trong năm 2017, VKS hai cấp tiếp 295 lượt công dân, giải quyết 91/97 đơn, đạt 93,8%, vượt chỉ tiêu 23,8%. Kịp thời phát hiện và kiến nghị các cơ quan tư pháp khắc phục vi phạm trong phân loại, giải quyết đơn, thư KNTC của công dân.

Tuy nhiên, qua công tác kiểm sát hoạt động tư pháp của VKS hai cấp và giám sát của Ban Pháp chế cho thấy tình hình tội phạm còn diễn biến phức tạp; một số tội phạm gia tăng, nhất là các tội đặc biệt nghiêm trọng như: giết người, hiếp dâm trẻ em, tham nhũng, ma túy, trộm cắp tài sản… Bên cạnh những nguyên nhân chủ yếu như Viện trưởng VKS tỉnh đã chỉ ra, còn có nguyên nhân từ chất lượng tranh tụng của KSV tại phiên tòa trong một số vụ án chưa thật sự tốt; việc tăng cường trách nhiệm trong hoạt động điều tra của một số KSV còn hạn chế, chưa theo sát, nắm chắc tiến độ điều tra, việc lập hồ sơ vụ án, đề ra yêu cầu điều tra chưa kịp thời và đầy đủ, việc thu thập đánh giá chứng cứ còn sơ hở, thiếu sót. Án trả điều tra bổ sung giữa các cơ quan tố tụng còn nhiều, vượt chỉ tiêu quy định 0,32%.

Tại kỳ họp thứ 5 HĐND tỉnh, Ban Pháp chế có Báo cáo thẩm tra và có kiến nghị Viện trưởng VKS tỉnh tiếp tục chỉ đạo sâu sát hơn các mặt công tác, đặc biệt là nâng cao chất lượng công tác kiểm sát hoạt động tư pháp và thực hành quyền công tố. Trong đó, cần tăng cường trách nhiệm trong hoạt động điều tra của KSV; khắc phục sơ hở, thiếu sót trong thu thập, đánh giá chứng cứ; khắc phục việc án trả điều tra bổ sung giữa các cơ quan tố tụng nhưng không được chấp nhận. Chú trọng hơn việc nâng cao chất lượng tranh tụng của KSV tại phiên tòa; tăng cường các biện pháp phòng, chống oan, sai và thực hiện kịp thời, đúng quy định việc giải quyết bồi thường thiệt hại cho người bị oan trong hoạt động tố tụng hình sự; giám sát chặt chẽ việc giải quyết, tố giác tin báo tội phạm, kiến nghị, khởi tố và trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với điều tra, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự ATXH trên địa bàn tỉnh.

Nguyễn Sơn Ca

(Trưởng Ban Pháp chế HĐND tỉnh Cà Mau)