Ảnh: ĐBQH Bùi Ngọc Chương đóng góp ý kiến về một số nội dung
còn ý kiến khác nhau của dự thảo Bộ luật hình sự (sửa đổi).

Thứ nhất, về trách nhiệm hình sự của pháp nhân. Đại biểu nhất trí việc quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân vào Bộ luật hình sự (sửa đổi) lần này. Tình hình thực tế vi phạm pháp luật của pháp nhân diễn ra phức tạp, ngày càng nghiêm trọng và có xu hướng gia tăng gây ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế, trật tự an toàn xã hội, môi trường, sức khỏe của nhân dân. Quy định này vừa phù hợp với yêu cầu thực tiễn trong nước, vừa phù hợp với xu hướng chung của pháp luật nhiều nước trên thế giới. Từ các tài liệu của Chính phủ thì có có 119 nước trên thế giới có quy định về trách nhiệm hình sự của pháp nhân, quy định như vậy tạo sự công bằng, bình đẳng trong hoạt động của các doanh nghiệp trong nước và ngoài nước.

Về phạm vi trách nhiệm hình sự của pháp nhân, đại biểu nhất trí với quan điểm, quy định khá đầy đủ, bao quát các loại tội pháp nhân phải chịu trách nhiệm hình sự, đây là vấn đề mới, cần thận trọng, trước mắt tập trung vào những loại tội có tính phổ biến, mức độ nguy hiểm cao. Qua nghiên cứu, rà soát các loại tội phạm thì thấy rằng còn nhiều tội cần phải xử lý trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân và cần bổ sung vào quy định của Bộ luật này. Đại biểu dẫn chứng một vài tội đề nghị xem xét thêm như tội đầu cơ ở Điều 196; tội quảng cáo gian rối Điều 197; tội gian lận bảo hiểm xã hội Điều 215; tội gian lận bảo hiểm y tế Điều 216; tội vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy Điều 313; tội cưỡng bức lao động Điều 297; tội vi phạm quy định về xây dựng, gây hậu quả nhiêm trọng Điều 298. Đây là những loại tội khá nghiêm trọng và cũng phổ biến trong thực tế và gây ra những tác hại rất lớn trong xã hội và cần phải xem xét bổ sung vào trách nhiệm hình sự của pháp nhân.

Về quy định mức phạt tiền đối với pháp nhân, do đây là hình phạt chủ yếu, hình phạt chính đối với pháp nhân, vì vậy cần tính toán quy định ở mức phạt đủ cao để bảo đảm tính nghiêm khác và phòng ngừa, răn đe vì một số các tội có quy định xử lý hình sự mức phạt tiền cũng không cao hơn nhiều so với mức phạt của cá nhân.

Thứ hai, về phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi. Theo quy định hiện hành thì diện các tội trẻ em phải chịu trách nhiệm hình sự khá rộng, không rõ ràng, minh bạch, bản thân các em không thể biết được chính xác khi nào thì hành vi của mình bị coi phạm tội, dẫn đến công tác phòng ngừa không đạt hiệu quả. Tuy nhiên, cách quy định liệt kê cụ thể như trong dự thảo có thể dẫn đến tình trạng bỏ lọt tội phạm vì vậy cần tiếp tục rà soát kỹ thêm để quy định đầy đủ, cụ thể có thể đề nghị xem xét bổ sung thêm các tội khác vào khoản 2, Điều 12 như tội tổ chức đua xe trái phép.

Về tội cản trở giao thông đường bộ, tội cản trở giao thông đường sắt. Trong hai tội này đề nghị ghi thêm vào các hành vi như ném đá lên tàu, lên các xe khách, đây là những tội có thể gây hậu quả rất nghiêm trọng. Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi ở Điều 144.

Về các biện pháp thay thế xử lý hình sự áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội, đại biểu nhất trí việc dự thảo bộ luật sửa đổi đã bổ sung các biện pháp thay thế xử lý hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội. Cụ thể các biện pháp khiển trách ở Điều 93, hòa giải tại cộng đồng tại Điều 94, giáo dục tại xã, phường Điều 95, việc bổ sung quy định này là cần thiết để tiếp tục thực hiện chủ trương nhân đạo, tăng tính hướng thiện trong chính sách xử lý hình sự.

Thứ ba, về tội xâm phạm quyền bình đẳng của phụ nữ ở Điều 165, tại khoản 1 điều này có ghi "người nào dùng vũ lực đe dọa, dùng vũ lực hoặc hành vi khác cản trở phụ nữ tham gia hoạt động trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế, giáo dục, y tế", theo tôi cách thể hiện các dấu hiệu vi phạm này chưa thực sự hợp lý. Theo Nghị định số 55 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính về bình đẳng giới có nêu cụ thể các hành vi, vi phạm về bình đẳng giới như hành vi đặt ra và thực hiện các quy định, các quy chế có sự phân biệt đối xử về giới hoặc sửa chữa làm sai lệch hồ sơ nhằm cản trở việc nữ tham gia giới thiệu ứng cử hoặc không cho ứng cử, không cho thực hiện việc bổ nhiệm .v.v..., hoặc xúc phạm danh dự, nhân phẩm nhằm cản trở việc bổ nhiệm vì định kiến giới, xúi giục, trì hoãn, đe dọa dùng vũ lực nhằm cản trở việc tham gia hoạt động chính trị vì định kiến giới.

Tương tự trong các vi phạm về lao động, văn hóa, giáo dục, y tế.v.v... những hành vi vi phạm này việc dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực có thể nói hành vi này không phải đặc trưng mà chủ yếu là các hành vi khác. Vì vậy, đại biểu đề nghị khoản 1, Điều 165, phải thể hiện theo hướng cụ thể hóa các hành vi đặc trưng phổ biến và nên coi hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực chỉ là hành vi thứ yếu trong việc cản trở phụ nữ tham gia hoạt động chính trị, văn, hóa kinh tế và các hoạt động xã hội./.