Ảnh: ĐBQH Trần Văn phát biểu tại Hội trường, kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIII

Đại biểu cho rằng, nhiều đại biểu phát biểu trước đó đã đề cập đến xu hướng mất cân đối ngân sách Nhà nước kéo dài, liên tục ở mức trên 5% GDP một năm, nếu tính giá trị tuyệt đối đều tăng mạnh hàng năm từ 112 nghìn tỷ năm 2011 lên đến 226 nghìn tỷ năm 2015. Đó là chưa kể nguồn vốn trái phiếu Chính phủ cho đầu tư để ngoài cân đối ngân sách và giải ngân nguồn vốn ODA vượt dự toán. Do đó nợ công của nước ta tăng rất nhanh, bình quân 5 năm khoảng 20% mỗi năm, từ khoảng 1,3 triệu tỷ năm 2011 lên đến dự kiến 2,7 triệu tỷ năm 2015. Trong khi đó từ năm 2013 trở lại đây chúng ta đã không cân đối được đủ nguồn để trả lãi và nợ gốc các khoản vay của Chính phủ đến hạn phải trả mà phải vay nợ mới để trả cho một phần nợ cũ giá trị năm sau cao hơn năm trước.

Nếu 2013 lần đầu tiên chúng ta phải vay để đảo nợ là 40 nghìn tỷ thì năm 2014 là 77 nghìn tỷ, năm 2015 là 125 nghìn tỷ. Qua tiếp xúc với cử tri cho thấy, người dân đang đặc biệt quan tâm đến vấn đề cân đối ngân sách Nhà nước, khó có thể nói mọi việc đều suôn sẻ khi nợ đến hạn chúng ta không trả được, phải cơ cấu lại nợ theo hướng kéo dài thời gian trả nợ. Không thể phủ nhận vay nợ trong những năm vừa qua để chi đầu tư phát triển để góp phần làm thay đổi đáng kể bộ mặt cơ sở hạ tầng kinh tế-xã hội, y tế, giáo dụ, thúc đẩy phát triển kinh tế, nguồn nhân lực có chất lượng cải thiện môi trường đầu tư và cuộc sống của người dân. Tuy nhiên tăng chi đầu tư chủ yếu là vốn vay chưa phải là tích lũy của nền kinh tế dần trở thành gánh nặng của ngân sách Nhà nước, trong khi chi thường xuyên không giảm do bộ máy Nhà nước cồng kềnh, năng lực quản lý nhà nước, năng lực công vụ các bộ công chức chậm được cải thiện, thủ tục hành chính rườm già, rắc rối, lễ hội nặng nề, tốn kém.

Trong nhiều năm liền, tốc độ tăng thu ngân sách Nhà nước luôn nhỏ hơn tốc độ tăng chi ngân sách Nhà nước tạo áp lực trong cân đối ngân sách Nhà nước, việc ban hành các chính sách mới khi chưa cân đối được nguồn lực thực hiện dẫn đến nợ chính sách có tác động ngược lại làm giảm niềm tin của người dân. Theo Chính phủ dự kiến trong các năm tới cân đối ngân sách Nhà nước tiếp tục khó khăn, do đó việc cơ cấu lại ngân sách Nhà nước giữa chi thường xuyên, chi trả nợ, chi đầu tư phát triển nâng cao hiệu quả đầu tư để có khả năng trả nợ sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính quốc gia, tăng cường huy động các nguồn vốn xã hội, đầu tư theo hình thức hợp tác công tư là rất quan trọng, nhất là trong gia đoạn chúng ta đẩy mạnh tái cơ cấu tổng thể với nền kinh tế một trong ba khâu đột phá là tái cơ cấu đầu tư công.

Đúng là để dẫn tới khó khăn hiện nay của ngân sách Nhà nước có những yếu tố chủ quan từ tình hình kinh tế, yếu tố khách quan từ tình hình kinh tế thế giới, chiến tranh xung đột, giá dầu thô giảm mạnh nhưng chủ yếu là những nguyên nhân chủ quan như báo cáo của Chính Phủ xác định. Chính phủ đã từng báo cáo với Quốc hội về mục tiêu phấn đấu giảm tỷ lệ bội chi ngân sách Nhà nước để đến năm 2015 về dưới mức 4,5% GDP theo nghị quyết của Đảng và Quốc hội. Chính phủ luôn đặt mục tiêu điều chỉnh giảm dần chi thường xuyên, tăng dần tỷ trọng cho chi đầu tư phát triển với lộ trình phù hợp để cơ cấu ngân sách nhà nước vững chắc đảm bảo an ninh tài chính quốc gia. Tuy nhiên những mục tiêu này có vẻ như khó thực hiện, nếu chúng ta cứ tiếp tục theo đà vay mượn triền miên mà không tự vươn lên tích lũy để phát triển. Tôi cho rằng, cần nâng cao trách nhiệm của các cơ quan tham mưu của Chính phủ có nên lãnh đạo trong lĩnh vực ngân sách nhà nước bởi vì khi quyết định những chính sách này của ngày hôm nay đã phải tính đến những tác động tích cực, tác động tiêu cực của ngày mai. Có vay là phải có trả, trả lúc nào, trả bao nhiêu đã được xác định trong khế ước vay nợ. Không thể để cho ngân sách nhà nước lâm vào thế bị động như hiện nay khi chúng ta phải tìm mọi cách để cân đối, kể cả bán đi những tài sản đang sinh lời. Phải vay nợ mới để trả nợ cũ, vay nước ngoài để trả nợ trong nước. Phải huy động cả cổ tức của doanh nghiệp nhà nước để đưa vào cân đối ngân sách nhà nước. Phải huy động cả cổ tức của doanh nghiệp nhà nước để đưa vào cân đối ngân sách nhà nước. Vị thế uy tín quốc gia, sự ổn định vĩ mô, môi trường kinh doanh và quan trọng nhất là an ninh tài chính quốc gia tùy thuộc rất nhiều vào cách chúng ta giải quyết vấn đề cân đối ngân sách và nợ công. Ngoài các giải pháp đã nêu trong báo cáo của Chính phủ đề xuất của Ủy ban Tài chính, ngân sách của Quốc hội. Đại biểu đề nghị Quốc hội, Chính phủ có thể xem xét tạm đóng băng mức bội chi ngân sách nhà nước 254 nghìn tỷ đồng của 2016 cho 3 năm kế tiếp thay vì tăng hàng năm theo tỷ lệ phần trăm so với GDP để giảm dần tỷ lệ bội chi ngân sách nhà nước so với GDP khi xây dựng kế hoạch tài chính trung hạn, kế hoạch đầu tư công trung hạn và mục tiêu định hướng vay và trả nợ quốc gia 5 năm 2016 -2020. Tạm đóng băng biên chế bộ máy quản lý nhà nước trong 3 năm để đánh giá xác định lại vị trí việc làm của cán bộ, công chức tiến đến giảm mạnh biên chế vào các năm tiếp theo. Song song với lộ trình cải cách hành chính và thực hiện Chính phủ điện tử. Dừng tuyệt đối xây dựng các dự án không thật cần thiết, không trực tiếp phục vụ phát triển kinh tế xã hội. Đề nghị Chính phủ thể hiện rõ định hướng tích cực này khi trình các kế hoạch 5 năm về kinh tế xã hội, về tài chính công, đầu tư công, về nợ công để Quốc hội xem xét quyết định tại kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XIII vào tháng 3 năm 2016. Tất cả để nhằm cân đối ngân sách nhà nước một cách tích cực hơn làm chậm lại tốc độ tăng nợ công, giảm dần vay đảo nợ theo nghị quyết của Quốc hội, đảm bảo ổn định vĩ mô an ninh tài chính quốc gia. Đại biểu cho rằng đã đến lúc chúng ta phải tự giác, thắt lưng buộc bụng trước khi bị buộc phải thắt lưng buộc bụng theo yêu cầu của các định chế tài chính nước ngoài./.