Trong công tác xét xử án hình sự, TAND hai cấp đã đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh các vụ án hình sự; tổ chức xét xử lưu động, công khai một số vụ án nghiêm trọng, góp phần tích cực vào công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật, đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật. Công tác thi hành án hình sự, hội thẩm nhân dân, kiểm tra giám đốc án và tổ chức bộ máy được lãnh đạo ngành quan tâm chỉ đạo thực hiện đạt kết quả, góp phần đảm bảo hoạt động xét xử. Số lượng thẩm phán được tăng lên so với trước (toàn tỉnh hiện có 78 thẩm phán, năm 2014 có 65 thẩm phán) và từng bước nâng cao chất lượng, góp phần đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ chính trị của ngành.

Tuy nhiên, kết quả và hiệu quả một số mặt công tác, nhất là kết quả giải quyết các loại án của tòa án hai cấp trong tỉnh còn thấp. Tỷ lệ giải quyết án năm 2015 đạt thấp so với cùng kỳ. Năm 2015 tòa án hai cấp đã giải quyết 6.340 vụ, chỉ đạt 77,34% so với tổng số thụ lý, thấp hơn so với cùng kỳ 2014 (năm 2014 giải quyết 6.179 vụ, đạt 81,19%).

Án dân sự trong năm tăng không nhiều nhưng vẫn là loại án có nhiều khó khăn, phức tạp trong quá trình giải quyết. Theo báo cáo của TAND tỉnh, số lượng và tỷ lệ giải quyết án dâ sự năm nay đạt thấp hơn nhiều so với năm 2014. Cụ thể năm 2015 toàn ngành đã giải quyết 2.100/3.173 vụ đạt 66,18%, cũng thấp hơn so với năm 2014 (năm 2014 giải quyết 2.402/3.107 vụ, đạt 77,31%).

Đáng lưu ý là chất lượng xét xử một số vụ án còn hạn chế, chưa đáp ưng yêu cầu; tỷ lệ án bị hủy do lỗi chủ quan tăng khá cao so cùng kỳ. Số án bị hủy năm 2015 là 107 vụ, trong đó bị hủy do lỗi chủ quan 82 vụ, chiếm 1,29% (cùng kỳ năm 2014 án bị hủy do lỗi chủ quan 69 vụ, chiếm 1,12%). Án bị sửa do lỗi chủ quan tuy có giảm nhưng vẫn còn cao. Số án bị sửa năm 2015 là 180 vụ, trong đó sửa do lỗi chủ quan 145 vụ, chiếm 2,29% (so với cùng kỳ năm 2014 án bị sửa 159 vụ, chiếm 2,57%).

Vấn đề đặt ra là, mặc dù đội ngũ thẩm phán đã được tăng cường về số lượng (tăng 13 người) nhưng công tác giải quyết án còn chậm, án quá hạn luật định còn nhiều (41 vụ án dân sự, hôn nhân gia đình, lao động, kinh doanh thương mại). Đây là vấn đề cần hết sức quan tâm. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, vẫn còn có một số cán bộ, thẩm phán còn để xảy ra sai phạm như thiếu tinh thần trách nhiệm, vi phạm về đạo đức nghề nghiệp dẫn đến vi phạm phải xử lý kỷ luật. Chất lượng tranh tụng tại phiên tòa chưa đáp ứng yêu cầu của cách cách tư pháp. Trong một số trường hợp Tòa án và Hội đồng xét xử chưa chú trọng và tạo điều kiện tốt cho các bị can, bị cáo và các đương sự thực hiện quyền tự bào chữa hoặc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình theo quy định.

Qua công tác giám sát, thẩm tra cho thấy, những tồn tại, hạn chế trên có nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân từ ý thức tu dưỡng, rèn luyện của một số cán bộ, công chức ngành tòa án chưa tốt; cũng có nguyên nhân từ công tác quản lý cán bộ, công chức, chỉ đạo, điều hành của lãnh đạo TAND hai cấp có mặt còn hạn chế. Đội ngũ cán bộ, thẩm phán được tăng cường nhưng chưa đáp ứng yêu cầu xét xử. Theo lãnh đạo Tòa án tỉnh Cà Mau, bình quân mỗi thẩm phán phải giải quyết 105 vụ việc trong năm. Áp lực là khá lớn. Một số cán bộ, thẩm phán việc tự rèn luyện nâng cao phẩm chất, đạo đức chưa tốt, chưa dành nhiều thời gian để tự học tập, nghiên cứu, nâng cao trình độ, kỹ năng nghiệp vụ. Một số thẩm phán khi nhận định và ra phán quyết trong một số bản án còn chủ quan, thiếu tính thuyết phục dẫn đến án bị hủy, sửa.

Để nâng cao chất lượng xét xử của ngành trong thời gian tới, đáp ưng yêu cầu của cải cách tư pháp trong tình hình mới, thiết nghĩ lãnh đão và CBCC ngành TAND tỉnh Cà Mau cần tiếp tục quan tâm, có biện pháp tích cực hơn như tăng cường lãnh, chỉ đạo tiếp tục đẩy mạnh củng cố, kiện toàn tổ chức, bộ máy; quản lý chặt chẽ và thường xuyên kiểm tra, giám sát đội ngũ cán bộ của ngành, nhất là thẩm phán, thư ký tòa; có biện pháp kịp thời phát hiện, tổ chức xác minh, làm rõ trách nhiệm và xử lý nghiêm đối với các trường hợp vi phạm; kiểm điểm nghiêm túc về trách nhiệm của các cá nhân, đơn vị có án bị hủy, sửa do lỗi chủ quan; có biện pháp khắc phục, chấn chỉnh hoạt động nghiệp vụ để đẩy nhanh tiến độ xét xử, giảm tỷ lệ án bị hủy, bị sửa do lỗi chủ quan, đảm bảo thực hiện đúng quy định của pháp luật trong xét xử các loại án và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân…