Ông Dương Huỳnh Khải, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh phát biểu tại buổi làm việc
Trên cơ sở các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình, ban hành Bộ tiêu chí xã đạt chuẩn NTM, xã đạt chuẩn NTM nâng cao; trong đó có phân công cụ thể từng sở, ngành chuyên môn phụ trách từng chỉ tiêu, tiêu chí NTM; kịp thời thành lập Ban chỉ đạo các cấp và Văn phòng điều phối NTM cấp tỉnh, cấp huyện, bố trí cán bộ, công chức phụ trách công tác NTM ở các cấp; phân công cụ thể nhiệm vụ cho các thành viên, cán bộ, công chức phụ trách NTM, từ đó tạo sự thống nhất, xuyên suốt trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện từ cấp tỉnh đến cấp huyện, cấp xã.
Đến nay, toàn tỉnh có 54/82 xã đạt chuẩn NTM, chiếm tỷ lệ 65,9%; có 03/82 xã đạt từ 15 - 18 tiêu chí, chiếm tỷ lệ 3,7%; 16/82 xã đạt từ 10 - 14 tiêu chí, chiếm tỷ lệ 19,5%; 09/82 xã đạt từ 06 - 9 tiêu chí, chiếm tỷ lệ 11%. Có 03/54 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, chiếm tỷ lệ 5,55% (xã Tân Dân, xã Tắc Vân, xã Lý Văn Lâm). 01 đơn vị cấp huyện hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM (thành phố Cà Mau).
Hiện tỉnh đang thẩm định hồ sơ công nhận 02 xã đạt chuẩn NTM theo tiêu chí giai đoạn 2021 - 2025, đó là xã Nguyễn Việt Khái và xã Quách Văn Phẩm. Trong 54 xã đã đạt chuẩn NTM, tổng số tiêu chí NTM duy trì, đạt chuẩn là 736 tiêu chí, bình quân đạt 13,6 tiêu chí/xã (giảm 219 tiêu chí, bình quân giảm 4,1 tiêu chí/xã so với kết quả rà soát theo chuẩn Bộ tiêu chí giai đoạn 2016 - 2020).
Tuy nhiên, do là năm đầu tiên tỉnh áp dụng hệ thống văn bản nguồn và các quy định, hướng dẫn mới của Trung ương cho giai đoạn 2021 - 2025, nên quá trình triển khai và đánh giá kết quả thực hiện, hầu hết các địa phương còn lúng túng trong việc hiểu, cách làm và triển khai thực hiện các chỉ tiêu, tiêu chí mới; đặc biệt, do có nhiều nội dung, tiêu chí mới, với yêu cầu cao hơn, dẫn đến tất cả các xã trên địa bàn tỉnh (đã đạt chuẩn hoặc chưa đạt chuẩn) đều có tiêu chí bị thiếu, hụt chuẩn, tập trung ở một số tiêu chí như: giao thông; xã có ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý, điều hành; tỷ lệ hộ được sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung; tỷ lệ người dân đi khám bệnh có sổ khám bệnh điện tử; thu gom, xử lý nước thải,… Vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền, người đứng đầu cấp xã ở một số nơi chưa sâu sát; ban quản lý cấp xã ở nhiều nơi còn lúng túng, xây dựng, phê duyệt kế hoạch chưa sát điều kiện, mục tiêu để thực hiện Chương trình; tổ chức đoàn thể cấp cơ sở một số nơi chưa chủ động, tích cực tham gia xây dựng nông thôn mới; còn một bộ phận người dân nông thôn thờ ơ, có tư tưởng trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước; chưa có mô hình nông thôn mới tiêu biểu, nổi trội để các địa phương khác học tập, nhân rộng. Việc Trung ương phân bổ nguồn vốn hỗ trợ thực hiện Chương trình chậm, gây ảnh hưởng đến quá trình triển khai thực hiện công trình, cũng như kết quả thực hiện mục tiêu, tiêu chí nông thôn mới theo kế hoạch, đặc biệt đối với nhóm tiêu chí về hạ tầng kinh tế - xã hội như: giao thông; cơ sở vật chất văn hóa, nước sạch,… cần phải có thời gian để thực hiện hoàn thành, dẫn đến công tác giải ngân theo kế hoạch vốn chậm tiến độ. Chất lượng quy hoạch xây dựng nông thôn mới nhiều xã còn thấp, chưa sát với nhu cầu thực tế ở địa phương, khó thu hút các dự án đầu tư phát triển; công tác quản lý quy hoạch nhiều nơi chưa chặt chẽ, nhất là quản lý sản xuất, quản lý xây dựng công trình.
Tại buổi làm việc thành viên Đoàn giám sát phản ánh một số nội dung qua giám sát từ cơ sở để UBND tỉnh, quan tâm, lưu ý, như: công tác tuyên truyền, vận động một số nơi chưa sâu sát nên việc huy động nguồn lực trong nhân dân còn hạn chế; việc phân công nhiệm vụ, trách nhiệm giữa nhà nước và người dân chưa cụ thể; điều kiện một số địa phương rất khó khăn, nhiều tiêu chí rất cao, khó thực hiện, chưa phù hợp điều kiện của địa phương nên việc thực hiện hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ xây dựng NTM trong năm 2023 và đến năm 2025 rất khó hoàn thành; một số tiêu chí đạt nhưng thiếu bền vững, chưa sát thực tế; việc huy động, phân bổ, bố trí nguồn lực xây dựng NTM gặp khó khăn, vướng mắc; việc tiếp cận các chính sách hỗ trợ, thu hút về phát triển sản xuất của người dân chưa nhiều...
Phát biểu tại buổi làm việc, ông Dương Huỳnh Khải, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh, đánh giá cao công tác lãnh đạo, chỉ đạo điều hành của UBND tỉnh thời gian qua, với trách nhiệm của mình, UBND tỉnh đã lãnh đạo các sở, ngành, địa phương quyết tâm thực hiện Chương trình đạt nhiều kết quả, kinh tế, hạ tầng phát triển, đời sống, vật chất, tinh thần của người dân nâng lên, bộ mặt vùng nông thôn có nhiều chuyển biến khởi sắc. Tuy nhiên, vẫn còn một số khó khăn, hạn chế như báo cáo của UBND tỉnh và ý kiến của thành viên đoàn giám sát. Thời gian tới, đề nghị UBND tỉnh cần tập trung chỉ đạo các ngành, các cấp đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp, người dân trong tham gia xây dựng NTM; nâng cao nhận thức của người dân là trung tâm, là chủ thể trong xây dựng NTM để quyết tâm cùng hệ thống chính trị phấn đấu xây dựng NTM. Sớm ban hành, trình cấp cấp thẩm quyền ban hành các văn bản cụ thể hóa của Trung ương để triển khai thực hiện trên địa bàn tỉnh. Đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù của tỉnh trong xây dựng NTM. Chỉ đạo, rà soát những tiêu chí trên địa bàn các xã đã đạt chuẩn nhưng bị hụt chuẩn so với quy định; từ đó tìm ra nguyên nhân để xây dựng kế hoạch cụ thể khắc phục, giữ chuẩn, hướng đến đạt chuẩn NTM nâng cao, kiểu mẫu sau khi đạt chuẩn lần đầu. Đặc biệt quan tâm đến công tác chỉ đạo phát triển sản xuất, tạo việc làm cho người dân vì đây là cơ sở quan trọng để giúp nâng cao thu nhập, giảm nghèo bền vững; qua đó, đóng góp tích cực vào xây dựng NTM. Lồng ghép, bố trí các nguồn vốn tập trung, hiệu quả; huy động mọi nguồn lực trong xây dựng NTM, nhất là sự đóng góp của người dân, doanh nghiệp. Phấn đấu thực hiện hoàn thành kế hoạch, chỉ tiêu đến năm 2025, nhưng kết quả phải thực chất, không chạy theo thành tích. Phát huy sức mạnh cộng đồng qua phong các trào thi đua; nghiên cứu đề xuất cơ chế, chính sách động viên, khen thưởng kịp thời cho hộ gia đình, cá nhân, tập thể trong xây dựng NTM.
Đề nghị UBND tỉnh bổ sung, hoàn chỉnh báo cáo, nhất là những khó khăn, hạn chế và kiến nghị đề xuất cụ thể gửi lại đoàn giám sát xem xét, tổng hợp chung kết quả giám sát trong tỉnh để báo cáo HĐND tỉnh xem xét trong thời gian tới./.
Khả Thanh