Theo Kế hoạch, trong các ngày 05 và 06/5/2016, Đoàn giám sát do đồng chí Nguyễn Sơn Ca Trưởng Ban Pháp chế HĐND tỉnh làm Trưởng đoàn, đã tiến hành giám sát, khảo sát và trực tiếp làm việc với Tòa án nhân dân huyện U Minh và Tòa án nhân dân huyện Cái Nước; Giám sát gián tiếp thông qua báo cáo của Tòa án nhân dân các huyện Thới Bình, Đầm Dơi, Trần Văn Thời, Phú Tân, Năm Căn, Ngọc Hiển và thành phố Cà Mau.

Giám sát trực tiếp tại Tòa án nhân dân huyện Cái Nước, Chánh án Tòa án nhân dân huyện cho biết, đơn vị hiện có 14 biên chế và 02 hợp đồng lao động, trong đó có 05 Thẩm phán. Về trình độ chuyên môn nghiệp vụ có 14 đại học luật, 02 trung cấp kế toán; 03 đang học Cao học luật; có 02 Thư ký Tòa án học xong lớp nghiệp vụ xét xử. Biên chế Thẩm phán được phân bổ năm 2015 là 06, còn thiếu 01. Với biên chế Thẩm phán hiện nay chưa đủ sức để giải quyết đối với lượng án ngày càng tăng cao. Năm 2015 Tòa án nhân dân huyện Cái Nước thụ lý tổng số 718 vụ, cao hơn cùng kỳ 117 vụ; đã giải quyết 683 vụ; đạt tỷ lệ 95,12%. Bình quân mỗi tháng giải quyết 56,75 vụ, mỗi Thẩm phán phải giải quyết 11, 35 vụ/tháng. Án có kháng cáo, kháng nghị bị cấp phúc thẩm, giám đốc thẩm hủy án 08 vụ, tăng hơn cùng kỳ 01 vụ, trong đó bị hủy do lỗi chủ quan 07 vụ, chiếm 0,97%; sửa án 07 vụ, tăng hơn cùng kỳ 03 vụ, trong đó bị sửa do lỗi chủ quan 03 vụ, chiếm 0,41%. Nhiệm kỳ 2011-2016 Hội đồng nhân dân huyện Cái Nước đã bầu 20 vị Hội thẩm (có 03 nữ). Quá trình hoạt động vẫn ổn định về số lượng, tuy nhiên trong hai năm cuối nhiệm kỳ có một vài Hội thẩm vì điều kiện khách quan (luân chuyển cán bộ, đi học thường xuyên…) không thể tham gia xét xử được. Sự phối hợp giữa ban lãnh đạo Tòa án với Trưởng, Phó đoàn Hội thẩm thường xuyên, chặt chẽ. Trong nhiệm kỳ, các vị Hội thẩm đã tham gia xét xử 1.574 vụ án, bình quân mỗi Hội thẩm tham gia xét xử 78,7 vụ. Hàng năm, Tòa án đều có tổ chức tổng kết hoạt động của Hội thẩm để rút kinh nghiệm và đề ra kế hoạch mới. Về cơ sở vật chất, trong những năm qua, về điều kiện trang thiết bị văn phòng đáp ứng đủ nhu cầu hoạt động. Tuy nhiên, trụ sở cơ quan xuống cấp trầm trọng (xây dựng vào năm 1993 đưa vào sử dụng năm 1995, đến năm 2007 có sửa chữa mở rộng). Nhưng chỉ có 02 phòng xử án, 06 phòng làm việc, 02 phòng nghị án, diện tích chật hẹp, ẩm thấp, không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xét xử hiện nay và sắp tới theo tinh thần cải cách tư pháp.

Đối với Tòa án nhân dân huyện U Minh, theo Báo cáo của Chánh án huyện, trong giai đoạn 2011-2016, thực hiện chỉ tiêu phân bổ biên chế và kế hoạch điều động, luân chuyển cán bộ công chức hàng năm của Tòa án nhân dân tỉnh, Tòa án nhân dân huyện U Minh luôn có sự biến động về số lượng cán bộ, công chức. Tính đến quý I năm 2016 biên chế của đơn vị có 11 người, trong đó có 04 Thẩm phán 04 (kể cả chánh án, phó chánh án), 05 Thư ký, 01 Thẩm tra viên. Do thiếu Thẩm phán, năm 2015 Tòa án nhân dân tỉnh phải điều động, tăng cường cho Tòa án nhân dân huyện 03 lượt thẩm phán để giải quyết giảm thiểu số lượng án tồn đọng. Năm 2015, đơn vị đã thụ lý 578 vụ án các loại, so với năm 2014 tăng 30 vụ. Đã giải quyết 433 vụ, đạt 74,91%. Số án còn lại 145 vụ, trong đó có 17 vụ án quá hạn luật định. Năm 2015 án bị cấp phúc thẩm, giám đốc thẩm hủy do lỗi chủ quan là 09 vụ; tỷ lệ hủy so với án giải quyết là 2,03%; so với năm 2014 tăng 03 vụ (9/6 vụ). Án bị cấp phúc thẩm, giám đốc thẩm sữa do lỗi chủ quan là 13 vụ (sửa 01 phần 12 vụ, sửa toàn bộ 01 vụ), tỷ lệ án sửa so với án đã giải quyết là 2,93%. So với năm 2014 án bị sửa giảm 02 vụ. Nhiệm kỳ 2011-2016 huyện U Minh có 24 vị Hội thẩm, đến nay còn 22 vị. Công tác bồi dưỡng nghiệm vụ, tổ chức họp rút kinh nghiệm cho Hội thẩm hằng năm luôn được chú trọng. Tuy nhiên, hoạt động tham gia xét xử trong năm của Hội thẩm chưa được đồng đều, có vị tham gia xét xử nhiều, có vị tham gia xét xử ít (năm 2015 có vị Hội thẩm chỉ tham gia xét xử 05 vụ, vị tham gia nhiều nhất là 58 vụ). Trụ sở làm việc của Tòa án nhân dân huyện được đầu tư  đưa vào sử dụng năm 1995 hiện có 02 phòng xét xử, nhà công vụ và hàng rào. Hiện nay đã xuống cấp, phòng làm việc quá chật hẹp so với biên chế hiện có, không có nơi để tổ chức tiếp công dân, không có kho lưu trữ hồ sơ, phòng làm việc do ở quá đông nên việc tổ chức phiên hòa giải vụ án của các thẩm phán gặp nhiều khó khăn. Phòng xét xử hiện nay không còn phù hợp so với hướng dẫn của Tòa án nhân dân tối cao, nhất là phòng xét xử đối với vụ án người chưa thành niên.

Tại các buổi làm việc Đoàn khảo sát, giám sát đã được lãnh đạo đơn vị, địa phương và các vị Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân cung cấp nhiều thông tin, thẳng thắn trao đổi và phản ánh, kiến nghị nhiều vấn đề bức xúc. Trên cơ sở kết quả giám sát, khảo sát, đánh giá những kết quả làm được, chưa được, những khó khăn, vướng mắc trong thực hiện của các đơn vị, Ban Pháp chế HĐND tỉnh sẽ có những đề xuất, kiến nghị cụ thể với các cơ quan chức năng những giải pháp để góp phần thực hiện tốt hơn công tác xét xử của Tòa án nhân dân cấp huyện trong thời gian tới theo tinh thần cải cách tư pháp.

NSC